Στηριγμένοι στα εκπληκτικά συμπεράσματα της ατομικής & κοινωνικής ψυχολογίας του Βίλχελμ Ράϊχ και του Έριχ Φρόμ, ίσως μπορούμε να συνδυάσουμε, σε ένα ενιαίο σκαρίφημα,
την κοινωνική λειτουργία του Ανθρώπου ΚΑΙ των δικών μας καιρών (ίσως μάλιστα η ανάγκη αυτή είναι πιό επιτακτική σήμερα από όσο ποτέ πρίν).
Αυτό το σκαρίφημα
θα μπορούσε να είναι μιά σειρά ομόκεντρων διαδοχικών κύκλων με κέντρο
τον βαθύ ψυχικό πυρήνα του ατόμου και (προχωρώντας προς τα έξω) να
περνάμε διαδοχικά στο άμεσο κι έπειτα στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον
(βλέπε το παραπάνω σκαρίφημα).
Οι τρείς πρώτοι κύκλοι (το
άτομο, ο ψυχικός ενδόκοσμος) περιγράφονται με εκπληκτικό τρόπο στην
«Ανάλυση του Χαρακτήρα» του Β. Ράϊχ όπου εισάγονται και οι έννοιες της
«ψυχικής θωράκισης – πανοπλίας» και του Άγχους το οποίο λειτουργεί
εκατέρωθεν του δεύτερου στρώματος (ως ακούραστος φρουρός 24-ωρης
απασχόλησης) προκειμένου να προλαμβάνει οποιαδήποτε …απρόοπτα συμβάντα
(αστοχίες του 3ου στρώματος ή απροειδοποίητη & αθέλητη επαφή με τον
βαθύ πυρήνα του 1ου στρώματος).
Από εκεί και πέρα, μπορούμε νομίζω να φανταστούμε τους υπόλοιπους ομόκεντρους κύκλους να
περιγράφουν το γύρω περιβάλλον, ξεκινώντας από τον μικρόκοσμο
(οικογένεια, δεσμοί αίματος, γένος) και προχωρώντας στον μακρόκοσμο
(γειτονιά, πόλη, πατρίδα, θρησκεία, ανθρωπότητα, κόσμος).
Και ο Β. Ράϊχ αλλά και ο Έ. Φρόμ περιέγραψαν την ψυχική κίνηση με όρους διαστολής – συστολής:
Όσο
πιο εύκαμπτος (χωρίς σοβαρές διαταραχές και νευρώσεις) είναι ο
βιοψυχικός οργανισμός ενός ανθρώπινου πλάσματος, τόσο πιό αβίαστα ρέει
η ψυχική ενέργεια διαμέσου των 3 πρώτων στρωμάτων (κύκλων) προς το
περιβάλλον και αντιστρόφως.
Όσο πιο τσακισμένος, πληγωμένος &
ματαιωμένος είναι, αντίθετα, ο ψυχικός οργανισμός, τόσο πιο δύσκαμπτες
και αδιαπέρατες γίνονται οι ψυχικές άμυνες, στο βαθμό που μπορούμε να
μιλάμε για οργανωμένη θωράκιση.
Επεκτείνοντας, λοιπόν, αυτά τα συμπεράσματα σε όλους τους προς τα έξω κύκλους,
μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο ψυχικός οργανισμός ενός σχετικά υγιούς
ατόμου μπορεί αβίαστα να διαστέλλεται μέχρι και τον έξω έξω κύκλο, να
συστέλλεται, έπειτα, μέχρι τον εσώτερο πυρήνα του (1ος κύκλος) και ούτω
καθεξής (ανάλογα με τις περιστάσεις).
Αυτή η ευκαμψία του ψυχικού
μηχανισμού (θεωρούμενη σαν βάση της ψυχικής υγείας) μας οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι ένα υγιές άτομο (μια υγιούς κοινωνίας) δεν έχει κανέναν
ουσιαστικό περιορισμό στο να μπορεί να λειτουργεί εξίσου καλά σε όλους
τους κύκλους: μπορεί να είναι εξίσου καλός ερωτικός σύντροφος &
οικογενειάρχης, όσο και πατριώτης και διεθνιστής, για τον απλούστατο
λόγο ότι τίποτε από αυτά δεν αποκλείει τα υπόλοιπα (όπως βαθειά
αντιεπιστημονικές ιδεολογίες επιχειρούν να διαδώσουν).
Ακόμη πιο απλά, τι εμποδίζει έναν καλό πατριώτη από το να είναι καλός οικογενειάρχης ;
Δεν γίνονται και τα δύο ταυτόχρονα ;
Και
με τον ίδιο τρόπο, τι εμποδίζει αυτόν τον άνθρωπο να σέβεται βαθειά και
όλους τους άλλους λαούς & πατρίδες, αλλά και κάθε ζωντανό πλάσμα
του θεού, ώστε να χαίρεται με την χαρά τους και να θλίβεται για τις
συμφορές τους ;
Τ.Σ.
Υ.Γ. Παραθέτω ένα συνοπτικό απόσπασμα του Βίλχελμ Ράϊχ:
"...Διεξοδική και ευσυνείδητη θεραπευτική ασχολία με τον ανθρώπινο χαρακτήρα μ’ έχει διδάξει πως, όταν κρίνουμε τις ανθρώπινες αντιδράσεις, θα πρέπει βασικά να έχουμε υπόψη μας τρία διαφορετικά στρώματα της βιοφυσικής δομής.
Όπως το έχω εξηγήσει στο βιβλίο μου "Ανάλυση του Χαρακτήρα", τα στρώματα τούτα της χαρακτηροδομής είναι αυτόνομα λειτουργούσες βαθμίδες της κοινωνικής εξέλιξης.
Στο επιφανειακό επίπεδο της ύπαρξής του ο μέσος άνθρωπος είναι συγκρατημένος, ευγενικός, συμπονετικός, υπεύθυνος και ευσυνείδητος.
Δεν θα υπήρχε κοινωνική τραγωδία του ανθρώπινου ζώου, αν αυτός ο επιφανειακός φλοιός της ύπαρξης βρισκόταν σε άμεση επαφή με το βαθύ φυσικό πυρήνα.
Μα η τραγωδία είναι ακριβώς ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο: ο επιφανειακός φλοιός της κοινωνικής συνεργασίας δεν εφάπτεται με τον βαθύ βιολογικό πυρήνα του προσώπου· στηρίζεται πάνω σ’ ένα δεύτερο, διάμεσο στρώμα του χαρακτήρα, που απαρτίζεται από άγριες, σαδιστικές, λάγνες, αρπακτικές και ζηλόφθονες ορέξεις. Είναι το φροϋδικό «ασυνείδητο» ή τα «απωθημένα», δηλαδή, στη γλώσσα της γενετήσιας οικονομίας: το σύνολο απ’ όλες τις ονομαζόμενες δευτερογενείς ορμές.
Η οργονική βιοφυσική κατόρθωσε να μας δείξει, ότι το φροϋδικό ασυνείδητο, το αντικοινωνικά στοιχείο μέσα στον άνθρωπο γεννιέται από την καταπίεση των αρχέγονων βιολογικών όρμων.
Αν μέσα από το διάμεσο στρώμα της διαστροφής κατορθώσει κανείς να φτάσει στο βιολογικό θεμέλιο του ανθρώπινου ζώου, τότε ανακαλύπτει κατά κανόνα το τρίτο και βαθύτερο στρώμα, που τ’ ονομάζουμε «βιολογικό πυρήνα».
Εκεί στα μύχιά του ο άνθρωπος είναι, κάτω από ευνοϊκές κοινωνικές συνθήκες, ένα τίμιο, εργατικό και συνεργατικό ζώο, που ξέρει ν’ αγαπά, αλλά και να μισεί, όταν υπάρχει βάσιμος λόγος.
Μόνο που δεν μπορούμε σε καμιά περίπτωση χαρακτηραναλυτικής θεραπείας, να φτάσουμε σήμερα σ’ εκείνο το βαθύτατο και ελπιδοφόρο στρώμα, αν δεν παραμερίσουμε πρώτα τη νόθα ψευτοκοινωνική επιφάνεια.
Όταν όμως πέσει το προσωπείο της καλλιέργειας, δεν παρουσιάζεται απευθείας η φυσική κοινωνικότητα, αλλά μόνο η διαστρεβλωμένη σαδιστική πλευρά του χαρακτήρα.
Η ολέθρια τούτη διάρθρωση φταίει για το γεγονός, ότι κάθε φυσική κοινωνική η ερωτική παρόρμηση, που μέσ’ από το βιολογικό πυρήνα, θέλει να εκφραστεί ενεργά, πρέπει να διαπεράσει πρώτα το στρώμα των δευτερογενών διαστρεβλωμένων ορμών και εκεί ακριβώς ξεστρατίζει.
Το παραστράτημα αυτό μεταβάλλει τον αρχικά κοινωνικό χαρακτήρα των φυσικών ορμών, τον διαστρέφει, προκαλώντας έτσι αναγκαστικά την αναστολή κάθε γνήσιας ζωτικής εκδήλωσης..."
Βίλχελμ Ράϊχ